W Polsce trwa złota dekada rozwoju energetyki słonecznej, którą czeka świetlana przyszłość. Dzięki systemom wsparcia w postaci aukcji OZE, programom Mój Prąd i Czyste Powietrze oraz inicjatyw realizowanych przez samorządy, fotowoltaika stała się najszybciej rozwijającą się technologią odnawialnych źródeł energii. Jak wygląda obecnie stan sektora energetyki słonecznej w Polsce? Oto dane z jednego z najnowszych raportów.
- W 2021 roku przyłączono rekordowy poziom mocy w PV – 3,7 GW. Obecnie łączna moc w PV przekroczyła 10 GW
- Polska na drugim miejsce w UE pod względem przyrostu mocy PV
- W 2022 roku moc zainstalowana w fotowoltaice może sięgnąć 12 GW (szacunki IEO)
W maju Instytut Energetyki Odnawialnej opublikował dziesiątą edycję raportu ,,Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2022”, w którym przedstawiono obecny stan sektora fotowoltaiki, a także perspektywy jego rozwoju. Ubiegły rok był rekordowym pod względem przyrostu nowych instalacji fotowoltaicznych. Jak wynika z danych Agencji Rynku Energii (ARE) do sieci elektroenergetycznych przyłączono instalacje o łącznej mocy 3,7 GW, dzięki czemu moc zainstalowana w energetyce słonecznej w Polsce wyniosła 7,67 GW. Natomiast na koniec pierwszego kwartału 2022 roku wzrosła do 9,4 GW. W zaledwie rok moc instalacji PV wzrosła blisko dwukrotnie.
Kołem zamachowym rozwoju fotowoltaiki są prosumenci, których jest już ponad milion. W głównej mierze jest to efekt spadających kosztów technologii oraz możliwości uzyskania dofinansowania na zakup mikroinstalacji z programów realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Mój Prąd, Czyste Powietrze), a także przez samorządy lokalne w ramach np. projektów parasolowych finansowanych ze środków unijnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Mikroinstalacje zamontowane w gospodarstwach domowych odpowiadają za blisko 80 proc. mocy zainstalowanej w całym sektorze energetyki słonecznej. To efekt wspomnianego programu Mój Prąd.
Jak czytamy w raporcie IEO, dzięki boomowi w fotowoltaice Polska zajęła drugie miejsce w Unii Europejskiej pod względem największego przyrostu nowych mocy w instalacjach PV ustępując jedynie Niemcom, którzy przyłączyli do sieci 5,3 GW w energetyce słonecznej. Łącznie na koniec 2021 roku europejskiej energetyce funkcjonowały instalacje o mocy 158 GW, co oznacza wzrost o 21,4 GW w stosunku do 2020 roku. Należy wskazać, że fotowoltaika ma być również istotnym źródłem umożliwiającym ograniczenie zależności kontynentu od importu surowców energetycznych z Rosji. Zgodnie z opublikowaną przez UE Strategią Solarną zakłada się osiągniecie 320 GW mocy zainstalowanej w PV do 2025 roku i zainstalowanie 600 GW do 2030 roku.
Według prognoz IEO przyrost zielonej energii ze słońca w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym będzie miał charakter dynamiczny. Do końca 2022 roku moc instalacji PV ma osiągnąć 12 GW. Do 2025 i 2030 roku ten wskaźnik ma wzrosnąć odpowiednio do 20 oraz 28,5 GW. Należy nadmienić, że według danych ARE moc fotowoltaiki w Polsce wyniosła 10,22 GW.
Ważnym elementem rozwoju energetyki słonecznej są nie tylko mikroinstalacje prosumenckie, ale również wielkoskalowe instalacje słoneczne. Dzięki aukcjom przeprowadzonym w latach 2016-2021 zakontraktowano instalacje o mocy 6,3 GW.
W opinii ekspertów IEO w perspektywie średnioterminowej nie widać przesłanek do spowolnienia na rynku fotowoltaicznym. Mimo możliwej chwilowego wyhamowania przyłączania do sieci mikroinstalacji prosumenckich ze względu na zmiany rozliczeń z systemu opustów na net-billing to sektor nie odczuje tego znacząco. Jak wynika z bazy projektów PV prowadzonej przez IEO, na koniec marca 2022 roku moc projektów z zapewnionymi warunkami przyłączenia do sieci wyniosła 12,5 GW, z których 5 GW stanowią niewybudowane jeszcze instalacje z wygranych aukcji OZE.
Rozwój OZE, w tym fotowoltaiki, jest ograniczany przez zdolności przyłączeniowe do sieci elektroenergetycznych co jest warunkowane dostępnością i stanem infrastruktury sieciowej. Według szacunków IEO, w oparciu o aktualne dane operatorów sieci dystrybucyjnej (OSD), w perspektywie najbliższych 5 lat dostępna moc przyłączeniowa wyniesie 6-8 GW, to blisko o połowę mniej niż zakładano jeszcze w ubiegłym roku. Dodatkowym czynnikiem ograniczającym rozwój instalacji PV jest rosnąca liczba odmów warunków przyłączenia. Według raportu IEO w 2021 roku sumaryczna moc odmów wydania warunków przyłączenia była czterokrotnie wyższa niż wydane warunki. Dalszy rozwój OZE, bez względu na konkretną technologię, wymaga znaczących inwestycji w infrastrukturę sieciową umożliwiającą absorbcję energii, nie tylko z istniejących już instalacji, ale również nowych.
Rozwój nowych źródeł OZE, w szczególności fotowoltaiki, ma nie tylko istotny wkład we wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego, ale także stanowi impuls do rozwoju gospodarczego Polski. Według wyliczeń IEO w ubiegłym roku łączne obroty na rynku PV wyniosły 16,7 mld zł, z czego ok. 15,4 mld zł stanowiły inwestycje. Największy wkład w obroty handlowe miały segment prosumenckich mikroinstalacji PV z ponad 80 proc. udziałem.
Obecna sytuacja geopolityczna i rosnące ceny energii bez wątpienia wpłyną na przyspieszenie inwestycji w OZE. Energia pozyskiwana ze słońca jest jedną z tych technologii pozyskiwania zielonej energii, która już dzisiaj odegra ważną rolę w miksie energetycznym, a w przyszłości będzie zyskiwała na jeszcze większym znaczeniu.
Źródło: IEO
