Ostatnie lata to czas dynamicznego rozwoju OZE w Polsce. Zielonej energii potrzebują nie tylko gospodarstwa domowe, ale również cała gospodarka i przemysł, aby zwiększyć swoją konkurencyjność. Jak pogodzić rosnący popyt na energię z OZE z możliwościami przyłączenia instalacji do sieci? Rozwiązaniem może być wdrożenie rozwiązań takich jak cable pooling. Polska zrobiła już pierwszy krok – podstawy prawne znalazły się z nowelizacji ustawy o OZE.
Czym jest cable-pooling? Najprościej rzecz ujmując jest to wykorzystywanie jednego punktu przyłączenia do sieci na rzecz różnych instalacji OZE oraz magazynów energii znajdujących się blisko siebie. Takie rozwiązanie jest z powodzeniem wykorzystywane w wielu państwach w Europie i pozwala na optymalizację wykorzystania istniejącej infrastruktury sieciowej. W Polsce to właśnie niedoinwestowane sieci stanowią jedną z głównych barier dla rozwoju OZE.
Rynek OZE rozpędził się, ale trafił na barierę
Od 2015 r. moc zainstalowana w OZE w Polsce potroiła się. O ile wówczas przekraczała 7 GW, to obecnie jest to już blisko 24,5 GW. Już dzisiaj Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) informują, że przy uwzględnieniu obecnie pracujących instalacji oraz wydanych warunków przyłączania oraz podpisanych umów, w perspektywie 2030 r. moc zainstalowana OZE w Polsce może wynieść 60 GW. Z kolei na początku kwietnia br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaprezentowało założenia do aktualizacji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040). Zgodnie ze scenariuszem prognostycznym konsultowanym do końca czerwca br., do 2040 r. moc zainstalowana w OZE ma wzrosnąć do ok. 88 GW, przy czym już za 7 lat mają wynieść ok. 50 GW. To oznacza, że w niezwykle krótkim czasie powstanie drugi system elektroenergetyczny oparty wyłącznie o źródła zeroemisyjne. To poważne wyzwanie dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, aby z jednej strony zapewnić przyłączenie do sieci nowych mocy wytwórczych, a z drugiej strony ich bezpieczną pracę.
Cable pooling ograniczy koszty
Jak wskazują eksperci think tanku energetycznego Forum Energii w analizie ,,Łączenie źródeł OZE. Potencjał cable pooling w Polsce”, umożliwienie łączenia źródeł pozwoli na rozwój kolejnych 25 GW mocy w źródłach odnawialnych, bez ponoszenia dodatkowych kosztów w rozwój infrastruktury sieciowej. Pozwoli to na optymalizację inwestycji w sieci i oszczędność nawet ok. 40 mld zł, które w innym razie musiałyby zostać wydane na nowe moce przyłączeniowe. Dla porównania, w Karcie Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnej Polskiej Energetyki wskazano, że inwestycje sieciowe do 2030 r. powinny wynieść 130 mld zł. Mówimy więc o znaczącej redukcji nakładów inwestycyjnych.
Według wyliczeń analityków Forum Energii i Aurora Energy Research, do 2030 r. Polska będzie potrzebowała co najmniej 25 GW mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych i tyle samo w elektrowniach fotowoltaicznych. W ich opinii przyrost instalacji OZE zakładany przez OSD i OSP jest niewystarczający, aby zaspokoić zapotrzebowanie na energię do 2030 r. Wówczas deficyt może wynieść ok. 16 GW. Równolegle wskazują na lawinowo rosnące odmowy wydania warunków przyłączeniowych. Think-thank zwraca uwagę, że tylko w2021 r. odmówiono przyłączenia instalacji OZE o mocy ok. 14,5 GW, a już rok później było to już 51 GW. Eksperci Forum Energii wskazują dalej, że brak mocy przyłączeniowych jest w dużej mierze problemem teoretycznym, ponieważ źródła wytwórcze wykorzystują tylko niewielki ich potencjał. Dotychczas moc przyłączeniowa była wykorzystywana w niewielkim stopniu, ponieważ niezbyt często występowały warunki atmosferyczne pozwalające na wytwarzanie energii z pełną mocą pojedynczej instalacji.
Mimo, że cable-pooling to nie jest nowym rozwiązaniem. to jednak prawo w Polsce nie pozwalało dotychczas na łączenie źródeł w obawie przed przekraczaniem mocy przyłączeniowej przez źródła wytwórcze. Jak wskazuje Forum Energii, aby cable pooling był efektywnym narzędziem w Polsce niezbędne jest m.in. zobowiązanie spółek mających warunki i umowy przyłączeniowe do wykorzystania potencjału mocy przyłączeniowej, koszyki aukcyjne OZE powinny więc być osobne dla energetyki wiatrowej i fotowoltaiki, a ceny referencyjne dla aukcji OZE powinny uwzględniać wyższe koszty wytwarzania instalacji korzystających z cable pooling. Ponadto, według ekspertów niezbędne jest również wdrożenie systemów wsparcia dla magazynów energii oraz elektrolizerów, które zwiększają potencjał produkcji energii z OZE, gdy są łączone w jednym punkcie przyłączenia do sieci.
-Prawidłowe zapisy dotyczące cable poolingu pozwolą na szybkie wybudowanie w Polsce co najmniej 5 – 7 GW solarnych i wiatrowych źródeł energii bez konieczności oczekiwania przez inwestorów na decyzje przyłączeniowe, bez nadmiernego obciążania systemu elektroenergetycznego. W skali kraju może to dać nawet do 12 TWh taniej zielonej energii. Niektóre opracowania wskazują że potencjał w cable poolingu w Polsce jest znacznie większy, nawet na poziomie 25 GW nowych mocy – wskazuje Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) w jednym ze stanowisk, na które powołuje się Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (PSEW).
Były deklaracje, ostatecznie przepisy znalazły się w nowelizacji ustawy o OZE
Według wcześniejszych deklaracji przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska resort pracował nad rozwiązaniami, które pozwolą na przyłączanie instalacji OZE przy optymalnym wykorzystaniu istniejącej infrastruktury sieciowej. Jak się okazało, przepisy wprowadzające możliwość inwestycji w OZE w modelu cable pooling pojawiły się w najnowszej nowelizacji ustawy o OZE. W lipcu br. Senat pochylił się na rządowym projektem zmian w ustawie o OZE. W trakcie posiedzenia zgłoszono poprawki wprowadzające do systemu prawnego cable pooling. Propozycjezo stały przyjęte też przez Sejm.
Ostatecznie ustawa została podpisana przez Prezydenta RP. 31sierpnia 2023 r. dokument został ogłoszony w Dzienniku Ustaw RP. Nowelizacja służy wdrożeniu do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (dyrektywa RED II). Rozwiązania wspierają dalszy rozwój sektora OZE w perspektywie długoterminowej, a co za tym idzie zwiększenia ich udziału w krajowym zużyciu energii.
Zespół OZE.pl wspiera przedsiębiorców we wdrażaniu projektów OZE w Polsce. Rozważasz zastosowanie cable pooling? Skonsultuj się z naszymi ekspertami.
Źródło danych: ARE, MKiŚ, Forum Energii, PSEW, własne
