Energetyka prosumencka stanowi podstawowy filar fotowoltaiki w Polsce. Bariera miliona prosumentów OZE w naszym kraju zostanie najprawdopodobniej przekroczona w kwietniu 2022 roku. Na tak dynamiczny przyrost mikroinstalacji PV miało kilka elementów. Najważniejszy z nich to system opustów, który zostanie zastąpiony net-billingiem z dniem 1 kwietnia 2022 roku. Będzie to duża rewolucja, która może przynieść wiele korzyści.
Według danych PTPIREE za luty 2022 roku, do sieci dystrybucyjnych w Polsce zostało podłączonych ponad 931 tys. mikroinstalacji OZE. Wyprodukowana energią jest konsumowana na własne potrzeby przez prosumentów, natomiast nadwyżki są oddawane do sieci elektroenergetycznej, które można odebrać zimą w postaci niższych rachunków. W ten sposób system elektroenergetyczny działa dla prosumentów jako duży „wirtualny magazyn”. Prosumenci nie ponoszą praktycznie żadnych kosztów i mogą się cieszyć niskimi rachunkami za energię. Ten model rozwoju energetyki prosumenckiej umożliwił system opustów, zakładający bezgotówkowe rozliczanie się prosumentów z wyprodukowanej energii. Został wprowadzony w lipcu 2016 roku celem stymulowania rozwoju energetyki obywatelskiej w Polsce.
Tak duża liczba mikroinstalacji OZE nie pozostaje bez wpływ na system elektroenergetyczny, dlatego mając na uwadze także bezpieczeństwo energetyczne oraz wymogi tzw. dyrektywy rynkowej, rząd wprowadza w miejsce systemu opustów – system net-billingowy. Pozwoli on na pojawienie się w Polsce tzw. Prosumenta 2.0. Nowy model rozliczeń umożliwi właścicielowi mikroinstalacji OZE aktywny udział na rynku energii, tj. magazynowanie energii i sprzedaż nadwyżek energii. Ma to także związek z implementacją tzw. Dyrektywy RED II (handel peer-to-peer). Decydenci przedstawiają projekt nowelizacji ustawy o OZE zmieniający system rozliczeń argumentowali, że nowy model jest zgodny z zagranicznymi standardami. Umożliwi on dalszy rozwój segmentu prosumenckiego, ale także samych prosumentów. Nie ma co ukrywać – net-billing jest też o wiele mniej korzystny od systemu opustów, jednak prosument w dalszym ciągu może zyskać znaczące oszczędności w porównaniu do odbiorcy energii nie posiadającego mikroinstalacji PV. Na skutek wprowadzonych zmian prosumentami może zostać jeszcze około 14 mln nowych gospodarstw domowych.
Warto podkreślić, że samo rozwiązanie nie jest niczym nowym w Europie. Wartościowe rozliczanie prosumentów stosowane jest z małymi modyfikacjami we Włoszech.
Net-billing. O czy musi wiedzieć prosument?
Nowy system rozliczeń rusza 1 kwietnia 2022 roku i będzie wprowadzany w życie etapami. Trzeba podkreślić, że dotychczasowi prosumenci zachowują swoje prawo do rozliczania się w systemie opustów przez 15 lat i nie zostaną objęci dodatkowymi opłatami. Aby móc się rozliczać w ramach starego systemu, konieczne jest złożenie wniosku o przyłączenie mikroinstalacji fotowoltaicznej do 31 marca 2022 roku do właściwego operatora systemu dystrybucyjnego. Kluczowa jest data złożenia pisma (jeśli planujemy skorzystać z usług poczty) lub data wysyłki zgłoszenia w ramach systemu elektronicznego. Wniosek też musi być kompletny. Nowi prosumenci pojawiający się na rynku od kwietnia 2022 roku będą rozliczali się w systemie opustów tylko przez najbliższe trzy miesiące (do czerwca 2022 roku), następnie automatycznie zostaną objęci net-billingiem.
Net-billing polega na wartościowym rozliczeniu energii wyprodukowanej w mikroinstalacji OZE w oparciu o cenę energii z Rynku Dnia Następnego. System ma zachęcać prosumenta do większej autokonsumpcji energii, w szczególności w godzinach szczytu generacji. Prosument 2.0 korzysta wówczas z przydomowych magazynów energii elektrycznej oraz systemów zarządzania energią, które pozwoli na dopasowanie zużycia do bieżących potrzeb. W ten sposób gospodarstwo domowe może jeszcze bardzie zoptymalizować koszty użytkowaniu domu.
Prosument w systemie net-billingu poniesie koszty opłaty dystrybucyjnej zmiennej, będzie mógł rozliczać nadwyżki energii przez 12 miesięcy. Zostanie ponadto zwolniony z podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT (oczywiście w zakresie produkcji energii). Ponadto właściciel mikroinstalacji OZE zyska indywidualne konto prosumenta, w ramach którego będą rozliczane nadwyżki energii wprowadzonej i pobranej z sieci. Na koncie będzie gromadzony tzw. depozyt prosumencki.
Net-billing wpływa na ewolucję polskiej energetyki, ale i świadomości prosumentów
Nasz zespół dostrzega wbrew pozorom wiele pozytywów nowego systemu rozliczeń. Przede wszystkim prosument będzie nie tylko biernym użytkownikiem instalacji i konsumentem energii, ale także aktywnym uczestnikiem rynku energii. Przełoży się to na większą świadomości funkcjonowania systemu energetycznego, a sam prosument dowie się więcej o swoim profilu zużycia energii. W efekcie zwiększy się także efektywność użytkowanych mikroinstalacji, ale także samej konsumpcji energii. Jest to szczególne ważne w dobie transformacji energetycznej. Energy Efficiency First!
